به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، البرز زارعی، کوهنورد ۳۸ساله گچسارانی روز دوازدهم خرداد داوطلبانه دوشادوش نیروهای امدادگر در عملیات اطفای حریق کوه‌های دیل گچساران شرکت کرد. زبانه‌های آتش عرصه را بر البرز تنگ کرد، اما او پا پس نکشید تا آتش جنگل‌های زاگرس را بیش از پیش نسوزاند.
البرز در عملیات مهار آتش خود در محاصره آتش گرفتار شد و برای فرار از آن قصد بالا رفتن از صخره‌ای را داشت که از آن سقوط کرد و پس از افتادن در آتش دچار سوختگی شدید شد. او روز جمعه در بیمارستان سوانح سوختگی اصفهان بر اثر شدت سوختگی درگذشت.
این حکایت برخی ساکنان دامنه‌های زاگرس است که برای حفظ عرصه‌های آن از جان مایه می‌گذارند و برخی دیگر با دست خود همه‌چیز را از جنگل گرفته تا مزرعه گندم همسایه را در آتش جهل خود می‌سوزانند.
باید دید وقتی یک مزرعه گندم آتش می‌گیرد، ناله و شیون زنانی که کنار مزرعه گندم محاصره شده در چنبره آتش مویه می‌کنند چنان که گویی نعش عزیزی را در بر گرفته‌اند، بیش از هر آتشی قلب را می‌سوزاند و ناتوانی بیننده را در جلوگیری از این حادثه به رخ می‌کشد. مردانی که بار مشکلاتشان کم نبوده و حالا آتش‌سوزی‌ها کمرشان را شکسته و نای دوباره ایستادن را از آنها گرفته است، چراکه آنچه کاشته بودند همه در آتشی که همسایه به پا کرده سوخته و نابود شده است.
سرگذشت این روزهای کشاورزان کهگیلویه و بویراحمد پیچیده نیست. بخشی از زحماتشان از مزرعه تا بازار در دستان واسطه‌ها و دلالان بر باد رفته و بخشی هم چنین اسیر آتش می‌شود.
آتش چنان به سرعت زبانه می‌کشد و خوشه‌های گندم را دود می‌کند که باورش سخت است و همه چیز را به یک فیلم شبیه می‌کند.
مردان و زنان زانوی غم در بغل گرفته و ناله‌کنان پیشروی آتش را نظاره می‌کنند. آتشی که در خرمن افتاده سر به فلک گذاشته و باز هم جز آه و افسوس و شیون کاری از دست کسی بر نمی‌آید.
ناکامی در فصل درو
بارندگی‌های سال آبی ۹۸-۹۹ کهگیلویه و بویراحمد به اندازه‌ای بود که بتوان به فصل درو دل خوش کرد. معاون زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان می‌گوید: در بسیاری از نقاط استان مانند چرام بیش از ۲۰۰ تن، در کهگیلویه ۶۰۰ تن و در گچساران ۱۵۰۰ تن دانه روغنی کلزا برداشت شد که این حجم از تولید محصول نخستین بار ثبت شده است.
عیسی راستیان‌نسب ادامه می‌دهد: با توجه به بارندگی‌های سال ۹۹ و سال گذشته پیش‌بینی می‌شد که گندم بسیار زیادی برداشت شود. با این حال به دلیل شیوع بیماری زنگ گندم و عدم پیگیری برخی کشاورزان برای سم‌پاشی مزارع، انتظارات محقق نشد.
کشاورزان در مناطق گرمسیری و سردسیری استان امسال روی فروش گندم حساب ویژه‌ای باز کرده بودند، اما خبر بد این بود که سهل‌انگاری‌ها باعث شده آتش زودتر از داس‌ها به سراغ مزرعه‌ها برود و خوشه‌های طلایی گندم را بر زمین بیندازد و سهم کشاورزان از فصل درو، خاکستر به‌جامانده از سهل‌انگاری و کینه‌توزی‌ها در حق طبیعت باشد. آتشی که گاه از کوه و جنگل سرچشمه گرفته و به اراضی رسیده و گاه از مزرعه‌ها زبانه کشیده و جنگل‌ها را هم داغدار کرده است.
منشا آتش جنگل‌ها هر چه بوده و هست، پیشگیری از آن را دشوار کرده است، زیرا مسئولان بارها از تشکیل کمیته حقیقت‌یاب صحبت کرده‌اند و حتی در این روزها که بیش از ۵۰۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع خائیز و خامی سوخته‌اند، گفته می‌شود مقصران و مسببان حادثه شناسایی و به دستگاه قضایی معرفی شده‌اند، اما نامی از آنها نیست و تاکنون هم نشانه‌ای از برخورد واقعی با متجاوزان به منابع طبیعی در استان دیده نشده است.
اما آتش محدود به جنگل‌ها نیست و این روزها شاهد هستیم که آتش وارد حریم اراضی کشاورزی شده و هر روز گروهی و در شهری و روستایی بر سیاهی به جا مانده از آتش بر سر می‌زنند و آتش درو می‌کنند.
اما نکته دردناک ماجرا این است که منشا تمامی آتش‌سوزی‌های مزارع خود کشاورزان هستند؛ کشاورزانی که برای آماده‌سازی اراضی برای کشت محصول بعدی کاه و کلش به‌جامانده در مزرعه را آتش می‌زنند و ناگاه مهار آتش از دستشان خارج می‌شود و یک نسیم موافق و یا بادهایی که این روزها خیلی می‌وزند جهنمی به پا می‌کنند که هیچ‌کس را یارای مقابله با آن نیست.
چقدر از اراضی در آتش سوخته است؟
آتش تاکنون چه میزان از مزارع کهگیلویه و بویراحمد را بین برده است؟ مضوعی که معاون زراعت و باغبانی سازمان جهاد کشاورزی در توضیح آن می‌گوید: تاکنون در استان حدود ۶۰۰ هکتار از مزارع گندم و جو و البته پسماندهای کشاورزی در آتش سوخته‌اند.
راستیان‌نسب ادامه می‌دهد: طبق گزارش‌های شهرستانی تاکنون بیشترین خسارت ناشی از آتش در چرام ثبت شده است، به گونه‌ای که حدود ۸۰ هکتار از اراضی گندم و جو و چیزی در همین حدود نیز کاه و کلش به‌جامانده در مزارع دچار آتش‌سوزی شده است.
وی می‌افزاید: در شهرستان گچساران از ۲۰ هکتار سوختگی اراضی کشاورزی، ۱۲ هکتار مربوط به مزارع گندم و جو بوده است و در شهرستان کهگیلویه نیز از حدود ۴۰۰ هکتار اراضی سوخته شده ۲۰ هکتار آن مربوط به مزارع گندم و جو است.
اگرچه ظاهرا میزان مزارع گندم و جویی که در فصل درو سوخته است در حجم خساراتی که آتش به مزارع کشاورزی وارد کرده ناچیز به نظر می‌رسد، اما معاون زراعت و باغبانی سازمان جهاد کشاورزی می‌گوید: آتش زدن کاه و کلش به‌جامانده از کشت قبلی هم به اندازه آتش‌سوزی محصول می‌تواند برای آینده زمین و خاک خسارت در پی داشته باشد.
راستیان‌نسب تاکید می‌کند خاک بافتی زنده است که میزان حاصلخیزی آن به میکرو-ارگانیسم‌ها و ماکرو-ارگانیسم‌های موجود در آن بستگی دارد، حال آنکه آتش زدن کاه و کلش کشاورزی و حرارت ناشی از آن باعث می‌شود این میکرو-ارگانیسم‌ها از بین بروند و مواد آلی خاک در ترکیب با اکسیژن به مواد معدنی تبدیل شوند.
وی ادامه می‌دهد: مواد معدنی در خاک به‌راحتی آزاد نمی‌شود و در نتیجه حاصلخیزی خاک از بین می‌رود و خاک پس از آتش‌سوزی سفت و مانند سیمان می‌شود.
راه‌حل جایگزین چیست؟
آیا راه‌حل جایگزینی هم برای پیشگیری از آتش زدن پسماندهای مزارع وجود دارد؟ راستیان‌نسب می‌گوید: آتش زدن مزارع کشاورزی جرم است، اما برخی آن را انجام می‌دهند، در حالی که آتش زدن پسماند مزارع راحت‌ترین و دم‌دستی‌ترین و در عین حال خسارت‌بارترین روشی است که کشاورز انتخاب می‌کند.
وی می‌افزاید: برای حفظ حاصلخیزی خاک باید پس از هر کشت، زمین با استفاده از ادوات کشاورزی برای کشت بعد شخم بخورد و آماده شود.
ممکن است این سوال پیش بیاید وقتی روش هایی وجود دارد که خطر آنها کمتر است و در کیفیت محصول و زمین تاثیرگذارتر هستند، پس چرا کشاورزان آتش به جان مزارع می‌اندازند چنان که عنان آتش از دستشان خارج می‌شود و هم به خود و هم به همسایگان و هم به زمین خسارت وارد می‌کنند؟
این هم موضوعی است که معاون زراعت جهاد کشاورزی استان ریشه آن را در کمبود ادوات کشاورزی برای آماده‌سازی زمین می‌داند.
کمبود ادوات کشاورزی در استان در فصل درو همواره یکی از مشکلات کشاورزان بوده است، تا جایی که برخی از محصولات به دلیل عدم دسترسی به کمباین و یا سایر ادوات کشاورزی دچار خسارت می‌شوند.
این کمبودها هم در آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع و هم در سوختن مزارع حرف اول را می‌زنندع چنانچه نه امکاناتی برای خاموش کردن آتش در اختیار امدادگران و آتش‌نشانان است و نه کشاورزان برای جایگزین کردن شیوه سنتی آتش زدن پسماند مزارع به تجهیزات متناسب با نیازشان دسترسی دارند.
کشاورزی در استان کهگیلویه و بویراحمد به‌رغم کیفیت خاک و آب هیچگاه به گونه‌ای نبوده که بتوان به آن به عنوان یک شغل پایدار نگاه کرد، زیرا همواره در هر فصلی و با کشت هر محصولی اتفاقات غیرمنتظره ریسک کشاورزی را بالا می‌برد.
اگرچه ناآگاهی و ناآشنایی کشاوررزان با شیوه‌های جدید کشاورزی و پافشاری بر روش‌های سنتی آسیب‌هایی به کشاورزی استان وارد کرده است، اما بیش از هر چیز کمبود ادوات کشاورزی به مشکلات دامن می‌زند.
از سوی دیگر، نبود و یا عدم سخت‌گیری مسئولان در مورد قوانینی که برای محافظت از اراضی کشاورزی وضع کرده‌اند نیز باعث می‌شود سالانه هکتارها جنگل و مزرعه در این استان از بین برود، بی‌آنکه حتی یک بار مقصر یا مسبب این گونه حوادث شناسایی یا معرفی شوند.
نظر شما